Kuki Christian Council


Kuki Christian Council

kiboldoh lona leh tohgon thum kimolso

by


T. Lunkim, Administrative Secretary - KUKI CHRISTIAN CHURCH


Kuki Christian Council kiboldoh lona leh tohgon thum kimolso

Namboina chung changa nam ngailua khangthah kineppi tah tah lekha them phabep hin ingailut cheh-u nam thu aseinauva Kuki Christian Council kibol lona le tohgon kibol hi nahet chet’uva alah a chu nam kitomona thei aum khah le naseiyuva, aphajo dia nagel’u jong aum leh aseina ding mun a seitoh masah a apha lam no angaiye.

Pu le pa Phung Bulpi ho leh Kho Haosa hon Christian ihi phat’uva nam khat hisa, pumkhat’a umtei teina ding aseiyu chu, chulaiya Christian lamkai na-u napateuvin Pu le pa Bulpi ho le Kho Haosa ho sei chu, nam sunga pao lhongpi tho khom cheng hin bolpeh thei ahi ahilou Bible thuhil toh akitona 12 December 1959 nikhoa khoppi gup lamkai cheng kilolna banga kum 20 lut’a kikhol chu Bible a Houbung pumkhat toh akitona kimudoh a 08 April 1979 nikhoa Houbung khat ihinau kiphong doh chu akiboldan mipi ahelou hon jong ihet chetna diuva akibol dan abanchan akisun’e.


KUKI CHRISTIAN COUNCIL



Thuphon:

Kuki Christian Council kibol lona pen chu Kukite pumkhat, nam khat hina a, pao lhonpi chom jep jep a tho, Pakai Jesu Christa tahsan masa sopite kithu nunlel jongle, pao lhongpi khat thokhom chengse beh hin Christian ihitah ngal uleh kikhen thang louva (1) Houbung khatseh a umkhom dingle, (2) Centre khat neikhom a, chule (3) Bible Pathen lekhabu Theng hi Kuki paova ledoh loi ding tupna a kum 1958 a pat na kitong pan ahitai.

Houbung khat a umkhom a Centre khat’a toh khom dingle Bible ledoh dinga kisah lelna thusim sei ding tampi aum nan, mipin hetchet’a, thudih a pan a Centre khat neikhom a, kikhen louna dingle Bible kiledoh hi Bible thuhil to kitoh chule nam pumkhat ngailutna kibol thudih ahi hetna dingin achom lam tah a kisei ho melchih a, hetchet ding aphai.

1.    Kuki Christian Council.

Kukite Houbung khatseh a umkhom a, tohkhom patna dinga amasa pen a pao lhongpi (common language) thokhom chengsen pat dohna anoiya bang hin akimachal’e.

  1. March 7, 1959 nin Keithelmanbi, Military Colony a Houbung khat’a um khom a, toh khom patna dia pao khat thosen Literature, lekha lam dol’a kiloikhom pat dinga longdel’a kilol toh ahitai.

(2)    May 15-16, 1959 nin Molnom, Lamka koma, Loitum Houbung a um, KBC, KBA chule KCA lamkai thalheng hon Houbung khat’a um khom a, tohkhom na ding min dia Kuki National Christian Council ti dingin kivaipohna Dan (Constitution) gontoh din kilolna akineitai.

(3)    August 26-28, 1959 nin, Molvom kho, Naga Hills District, Assam a kikhopna a chun, KNCC min dia kisei chu akikhel’in Kuki Christian Council akipomin, kivaipohna Dan T. Lunkim le Seikholet ngansea asem lhon chu pha akisan, pao lhongpi thokhom, Bible khat, Labu khat mang khom (a) Manipur a KBC le (b) KCA, (c) Naga Hills, Assam a KBA, (d) NC Hills, Assam a Ngalsong Presbytery, Burma a (e) KCBA le (f) KVTBA, Kuki Christian Council minin aki umkhom tai.

(4)    December 12, 1959 chun Songpijang, NC Hills Assam a kikhop chun Houbung khat a umkhom ding chu Bible thuhil toh akitona hol masah a Bible seitoh Houbung khat’a um ding akito leh Houbung khat’a um ding pha akisan, kum 20 lut’a akikhol chun Biblea kisun le kisei hi Houbung pumkhat ahina akimun, Bulpi ho le kho Haosa ho dei toh akitohna akikholdoh tan, Bible Thuhil le Kukite pumkhatna 08 April 1979 nikhoa Chalwa khopia kiphongdoh a kichepi ahitai.

(5)    Houbung (1) khat’a umdoh loina dinga tohgon, masapen chu Kuki Christian Council’a umkhom akihitan, (2) nina chu Imphal, Manipur a Centre khat neikhom ding athumna a chu (3) Bible Kuki paova ledoh ding ahitan, Pathen panpi jal’in akitongdohsoh-in, akitoh doh dol chu Houbung pumkhat’a umkhom dan akiseitan, Centre kiboldoh le Bible ledoh dol aban a akiseiye.


2. KCC Centre Imphal khopia neidoh ding.

  1. August 26-28, 1959 nikhoa, Molvom khoa KCC meeting kilolna No. 14na chu Imphal khopia KCC a tongkhom khoppi gup (a) KBC, (b) KCA, (c) KBA, (d) Ngalsong Presbytery, (e) KCBA chule (f) KVTBA dinga Centre neidoh din akiseipantai.

(2)    December 12, 1959 Songpijang, NC Hills, Haflong, Assam a kikhop chun Molvom a kilolnasa banga Imphal’a KCC mina kigom khoppi gup dia Centre neidohna din kilolna R/ No. 4na a akinei bei.

(3)    January 29, 1961 nikhoa, Sangkai kho, Manipur a KCC kikhopna a chun Imphal’a KCC Centre akineidoh tengle natong pan din building Committee geiyin akilhengin R/No. 3na a akiseitai.

(4)    MBC Centre, Imphal’a December 28-29, 1968 nikhoa kikhopna a R/No. 16na a chun Imphal Municipal sunga KCC Centre neidoh loina din (a) Pr. Satkhosei lamkainan, (b) Ex. Jem. Thanghem MC le (c) Mr. Sehngul aki-nganseuve.

(5)    Hiche nganse banga chu Pr. Satkhosei lamkaiya tu tua kinei KCC Centre hi Govt.’a kona kimu ahi.

(6)    Imphal’a KCC Centre kineidoh thudol hiti hi ahin, hiche to kitoh lou sei aum khah leh jou asei hin tin, atah joh hi ahina banga hetchet dinga kisei chen ahi.

 


3. Pathen lekhabu Theng Bible Hebrew pao le Greek paova kona Kuki paova kiledoh.

Kuki nam hi pao lhongpi khat’a kihouthei, gam vaiposa ahin, paobah tampi um jongle aboncha chu Kuki pao ahi cheh-e. Agamkai jeh ha, ipi jeh ham a pao min chom chom kinei ahi. Hiche pao lhongpi jong hi (1) Thadou pao, (2) Khongsai ham chule (3) Haokip chong leh (4) adang min tampi aumin, pao khat chu min tam tah a kiminvo kha ahi. Adang paobah ho jong alhongpi thakhat ahi cheh vanga min chom chom a kisei ahiuve. Vannoiya pao bah tam tah lah a mitam tho khom chu nampao hidoh ji mong ahi.

Kum 1964 kum a chu Kuki Baptist Convention makai jal’a, (a) KBC, (b) KCA - Manipur, (c) KBA, Naga Hills Assam, (d) Ngalsong Presbytery - Assam, (e) KCBA, (f) KVTBA - Burma - khoppi gup, Kuki pao lhongpi (common language) thokhom chengsen Kitepna Lui Bible ledoh a, chule Kitepna

Thah Bible, thah ledoh dinga, kei (T. Lunkim) eilhen’uva, May 1964 a pat kilepan ahi.

(a) Bible Kuki paova ledohna dia Pathen thilgon ahina melchih thei chu:

  1. Kei (T. Lunkim) eina gondol chu - amasapen a school kai lou, mi het’a lekha sim loupa chu Bible ledoh dinga, Bible eina simsah ahi.
  2. Serampore College a Pre-B.D. kasima pat chun Greek pao kasimin, katha anomin, phate chan kasimdoh-in, asangpenin kapachange.
  3. Pre-B.D.distinctionapasskahin,B.D.kasim paiyin, Hebrew pao jong B.D. Course lhungkeiyin kasim’e. B.D. kachai kon April 1964 chun KBC General Secretary Mr. D. Singson a konin Bible lea eipansah nom nau, Tujangvaichong Houbunga KBC Executive Committee kilolna lekha eihin thot’u kamui.
  4. Bible Society of India, Bangalore Headquarters a kon, Pu Rev. C. Arangaden, Translation Secretary a konin Bible Kuki paova ledoh dia eitemnau lekha jong kamupaitai.
  5. April 1964 kichai, B.D. exam kajo phat’in In (Litan) a kahungin, ijakai akisuhtoh jouvin, Kuki Christian Council a tongkhom - KBC, KCA, KBA, KVTBA, KCBA chule Ngalsong Presbytery, khoppi gup kitoh tah a Bible lea kapan ding akinopto soh phat’un KBC General Secretary panmuna kon chun eikichondoh-in, May 1964 a pat Bible kalepantai.

(b) 1965 January lhan, Imphal a Kuki Christian Council kikhopna Bible Society of India koma tohman eipeh diuvin, KCC President Mr. Khupjapao Singson’in lekha athot tai.

  1. 1965 lhungkeiyin Litan a Bible kalen, Mongkot High School boldoh toh ka thoi.
  2. Kum 1966 April lhan Imphal, Dewlahland, Pu T. Hangsing in a kahung kichonin, Bible kalen, type eibol hu din Mr. Khol-hen Khongsai apange.

(3)    Abanin Mr. Haokhothong, B.Com. (Economics) type bol’in apang kit’e.

(4)    Mr. (L) Tinjathang Khongsaiyin jong Bible kiledoh ho type anabol’e.

(5)    November 24, 1966 jingkah-in Police hon eihung man’un, Imphal Central Jail a eikoitauve.

(6)    January 7, 1967 chun Jail a konin kahung potdoh- in, June 1967 chun UTC Bangalore a M.Th. (OT) sim din kachetai.

(7)    July 1967 chun Gurukul, Madras a M.Th. (OT) kasim panin, 1968 April chun Nagaland kahin jonin, June 25 geiyin Nagaland a ka umin, Bible kalei.

(8)    June 26, 1968 chun Imphal kahung lhungin, 1969 geiyin Pr. Satkhosei toh kithon Bible kalei. 1970 October a pat 1971 January chanin Faridabad, Haryana a Thomson Press a Bible tatdoh din Pr. Satkhosei toh katham lhon’e.

June 20, 1971 nikhon Molvom kho, Nagaland a Kuki paova kiledoh Bible Pathen Lekhabu Theng akithenso tai. Bible thensona a hungpang chu (1) Dr. M.P. John, Deputy Secretary, BSI, Bangalore, (2) Rev. Philips, Auxiliary Secretary BSI, Shillong chule (3) Rev. Longri Ao, NBCC General Secretary ahiuvin, chule Manipur, Nagaland, Assam le mundang danga kon Kuki Christian Council mi sangval ahungun, Bible 1000 chu akichukhop tapouve.

a) Bible kilena a melchih ding phabep:

(i) Kuki paova kiledoh Bible hi, akijihna Hebrew (Biblical Hebrew) pao leh Greek paova kona kiledoh ahi. Hichea kilangdoh chu –

(ii) Kukite lah a kisonpi tah tah hon Bible akijihna Hebrew le Greek paova kona kile ahilam ana hepouve. Ajeh chu Bible kile chu English to avetkah-uva akito lou leh kale khel’a asei khah-u ahi. Hebrew pao le Greek pao to akito pou leh adih ahi chu ageldoh louvu ahi.

(iii) Bible hi English paova kum 1611 lama aneipat’u ahivangin, aledoh thei louvu anei nah laiyu ahi (Gen. 33:20).

b) Kuki paova Bible kiledoh dei lou, adih louva sei atamjo hi “Kuki pao” kiti lai dei mo ho himai thei ahiuvin, ahet khel’u chu –

(i) Kuki Literature Society, December 27, 1937 nikhoa Kangpokpi Mission Compound a anaphudoh-uva, Pu Ngulhao Thomsong, Chairman a panga, Ms. Ngahkhokim Secretary a panga Kuki min a anabol’u ahi.

(ii) KLS meeting, September 10, 1938 a Kangpokpi Mission Compound a akikhopnauva Pu S.L. Lunneh, Chairman a panga, Pu Lalthattong Misao, Secretary hina a apao hi “Kuki pao” anatiu ahitai.

c) October 24, 1958 nikhoa jong Motbunga KLS kikhopna a “Kuki pao” tia kilolna kibol ahitai. Chule 16 December 1958 nikhoa Kuki National Assembly Kumbipukhri (tua Koite) a kikhom palai 5000 val chun “Kuki Pao” tia kilolna anei nau chu mipi kimpet tah a Pu Paokhohang aphonsah banguva Kuki pao kiti ahi.

d) Kitepna Lui akichai chaiyin, Pu Ngulhao lesa Kitepna Thah chu thah le kit din Bible Societyn aseiyun, Kuki Christian Council chun Translation Committee din-

1. T. Lunkim – Revisor

2. Pr. Satkhosei - Stylist

3. Rev. Seikholet - member

4. Rev. Holngam Haokip, B.D., KBC General Secretary - member

5. Mr. Jangthong Haokip, B.D. - member

6. Mr. Haokhothong Manchong, B.D. - member eilhengdoh-uve.

e) Kitepna Thah Revision chu akichaiyin, 1994 chun akithensotai. Hiche Revised text hi -

1.  Penthah kipaiyin akiseiyin, chomkhat aboi man’e.

2.  Penthah thudol Jn. 3:3 a ajihna Greek paova kiseina a hi ‘pengkit ding’ ati joh ahijeh a “penkit” tia kikhel’a, athah lai hi “penkit” a kiledoh jo ahin, akibol khel aumpoi.

Mipin het tei tei ding chu Bible Societyn aphai, tia akithenso jou tengleh, adih a gel’a mancheh ding ahi. Angai leh Revise kibol kit ding ahi. Revise bol masanga adih lou hea aum jongleh alepa aseipeh a, sei thang lou lai ding ahi. Ajeh chu mi khat’in dih louva asei jeh a adangin asim thaset lo ding chu adih lou, mi chonset sah ahin, Biblea angonga sumhei song kikhai hen, twiya kileh lut leh phajo dia Pakai Jesun asei geldoh ding aphai.

Dated/Imphal

19 April 2016

(T. Lunkim) Adm. Secy.,

KUKI CHRISTIAN CHURCH


Het ding: Chunga kisei chengse hi 1959 lama pat file ho leh record hoa kona kiseison ahi. Kei kin chu Houbung lhacha kahin Lamkai cheng kilolna banga kibol ahi.